Trong lĩnh vực xử lý tắc nghẽn đường ống thoát nước, hóa chất thông cống là một trong những giải pháp phổ biến được nhiều hộ gia đình sử dụng do tính tiện lợi, chi phí thấp và hiệu quả tức thời. Tuy nhiên, không phải loại hóa chất nào cũng được khuyến cáo dùng trong sinh hoạt hàng ngày. Việc sử dụng sai loại, sai liều lượng hoặc dùng hóa chất không được phép có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống ống nước, sức khỏe người dùng và môi trường xung quanh.

Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành dịch vụ thông cống nghẹt, tôi nhận thấy phần lớn các trường hợp tắc cống nặng đều bắt nguồn từ việc lạm dụng hóa chất không đúng cách. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ: Hóa chất nào được phép sử dụng, nguyên lý hoạt động của chúng, cách dùng đúng chuẩn và các khuyến nghị từ chuyên gia để đảm bảo an toàn – hiệu quả – bền vững.

1. Hóa chất thông cống là gì?

Hóa chất thông cống là những sản phẩm có chứa hoạt chất phân hủy các chất gây tắc nghẽn trong đường ống như mỡ thừa, tóc, cặn xà phòng, rác hữu cơ... Chúng thường có dạng bột, dung dịch hoặc viên nén, sử dụng bằng cách đổ trực tiếp vào miệng cống và để yên một thời gian trước khi xả nước.

Tuy nhiên, không phải loại hóa chất nào cũng được cơ quan chức năng cho phép lưu hành, và không phải sản phẩm nào trên thị trường cũng đảm bảo an toàn.

2. Nguyên lý hoạt động của các loại hóa chất thông cống phổ biến

Trên thị trường hiện nay, có nhiều loại hóa chất thông cống được sử dụng tùy vào mục đích và mức độ tắc nghẽn khác nhau. Dưới đây là nguyên lý hoạt động và mức độ an toàn của một số loại phổ biến:

Soda ăn da (Natri Hydroxit - NaOH) là một trong những hóa chất được dùng phổ biến nhất để thông cống. Chất này hoạt động dựa trên cơ chế phản ứng kiềm mạnh, có khả năng phân hủy các chất hữu cơ như dầu mỡ, tóc, và protein tích tụ trong đường ống. Khi tiếp xúc với nước, NaOH tạo ra nhiệt và phản ứng với chất thải, giúp phá vỡ cấu trúc gây nghẹt. Thời gian tác động thường từ 30 đến 60 phút. Tuy nhiên, mức độ an toàn của NaOH chỉ ở mức trung bình, cần sử dụng đúng liều và tránh tiếp xúc trực tiếp để không gây hại cho da và mắt.

Tìm hiểu Hướng Dẫn Sử Dụng Dung Dịch Thông Tắc Cống.

Men vi sinh xử lý cống là một giải pháp thân thiện với môi trường, hoạt động dựa trên enzyme và vi khuẩn phân giải tự nhiên. Các vi sinh vật trong sản phẩm sẽ ăn mòn dần các chất hữu cơ như thức ăn thừa, giấy vụn, dầu mỡ mà không gây ăn mòn đường ống. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này không tức thì, thường cần khoảng 8 đến 12 tiếng để phát huy tác dụng. Ưu điểm lớn nhất của men vi sinh là độ an toàn rất cao, không gây hại cho hệ thống thoát nước hay người dùng.

Axit Clohydric (HCl loãng) là một loại hóa chất mạnh có khả năng hòa tan các chất cặn vô cơ như vôi, rỉ sét hoặc chất khoáng kết tủa trong ống dẫn. Thời gian tác động khá nhanh, chỉ từ 15 đến 30 phút. Tuy nhiên, loại hóa chất này tiềm ẩn nhiều rủi ro và có mức độ an toàn thấp. Nếu sử dụng sai cách, HCl có thể làm hư hại đường ống, ăn mòn lớp phủ bên trong, hoặc tạo ra khí độc ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hóa chất đa năng có kiểm định thường là hỗn hợp các thành phần kiềm nhẹ cùng với các phụ gia chống ăn mòn, được sản xuất và đóng gói theo tiêu chuẩn an toàn. Loại này có khả năng phân hủy tổng hợp các loại chất gây tắc như mỡ, cặn bẩn và chất hữu cơ, với thời gian tác động trung bình khoảng 30 đến 45 phút. Ưu điểm của hóa chất đa năng là hiệu quả khá toàn diện và an toàn cao nếu dùng đúng liều lượng và theo hướng dẫn từ nhà sản xuất.

Mỗi loại hóa chất đều có đặc tính riêng biệt, vì vậy việc lựa chọn cần căn cứ vào tình trạng nghẹt cụ thể cũng như điều kiện của hệ thống thoát nước trong nhà. Sử dụng đúng cách không chỉ giúp thông tắc hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn cho người dùng và bảo vệ tuổi thọ của đường ống.

Tìm hiểu 7 loại nước thông cống cực mạnh

3. Những loại hóa chất thông cống được phép sử dụng

Không phải bất cứ loại hóa chất nào được bày bán đều hợp pháp. Dưới đây là danh sách những loại hóa chất đã được kiểm định, được cho phép lưu hành tại Việt Nam (theo quy định của Bộ Tài nguyên & Môi trường và Bộ Y tế):

3.1. Natri Hydroxit (NaOH – soda ăn da)

Công dụng: Phân hủy mỡ, tóc, thức ăn thừa.

Đặc điểm: Rất mạnh, ăn mòn cao nếu dùng quá liều.

Khuyến nghị: Chỉ dùng cho cống sàn bếp, không dùng thường xuyên, không dùng cho ống nhựa cũ.

3.2. Men vi sinh xử lý cống Bio – Clean, Microbe-Lift

Công dụng: Làm sạch bằng cách phân giải sinh học.

Đặc điểm: An toàn cho người dùng, thân thiện môi trường, dùng được thường xuyên.

Khuyến nghị: Dùng định kỳ 1–2 lần/tháng để phòng nghẹt.

3.3. Dung dịch thông cống Sumo, Hando, Tracatu (có kiểm định)

Công dụng: Tẩy dầu mỡ, tóc, giấy vệ sinh phân hủy chậm.

Đặc điểm: Thành phần nhẹ hơn so với hóa chất công nghiệp, có phụ gia hạn chế ăn mòn.

Khuyến nghị: Dùng theo đúng liều lượng trên nhãn, không lạm dụng.

3.4. Axit Clohydric loãng (<10%) – dùng trong trường hợp đặc biệt

Công dụng: Tẩy cặn canxi, rỉ sét trong ống kim loại.

Đặc điểm: Gây độc cao, có mùi hăng, không dùng trong môi trường kín.

Khuyến nghị: Chỉ dùng khi có hướng dẫn chuyên gia, nên tránh với hệ thống PVC hoặc inox.

4. Những loại hóa chất không nên hoặc bị cấm sử dụng

Trong quá trình xử lý tình trạng nghẹt cống tại nhà, nhiều người có xu hướng tìm đến các loại hóa chất có tác dụng nhanh. Tuy nhiên, không phải hóa chất nào cũng an toàn và được phép sử dụng. Một số loại tuy có khả năng thông tắc mạnh nhưng lại gây nguy hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe, hệ thống đường ống, thậm chí môi trường xung quanh.

Axit sulfuric đậm đặc – nguy hiểm tiềm tàng cho cả người và hệ thống ống

Axit sulfuric đậm đặc là một chất có khả năng phân hủy mạnh các chất hữu cơ gây nghẹt, nhưng đi kèm là tính ăn mòn cực cao. Khi sử dụng không đúng cách, axit này có thể gây bỏng nặng cho da, mắt và đường hô hấp. Đặc biệt, khi tiếp xúc với nước hoặc các chất khác, axit sulfuric dễ tạo ra phản ứng sinh nhiệt mạnh, gây nổ hoặc phá hủy hoàn toàn hệ thống ống dẫn bằng nhựa, kim loại mỏng. Vì lý do đó, đây là loại hóa chất bị khuyến cáo không nên sử dụng trong môi trường dân dụng.

Hóa chất không nhãn mác – ẩn chứa rủi ro không thể kiểm soát

Một số sản phẩm bán trôi nổi trên thị trường dưới dạng bột hoặc dung dịch “thông cống siêu tốc” thường không ghi rõ nguồn gốc, thành phần hay đơn vị sản xuất. Những hóa chất này chưa được kiểm định chất lượng, không có mã số công bố theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Việc sử dụng các sản phẩm không rõ ràng như vậy tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe người dùng cũng như sự an toàn của hệ thống thoát nước trong gia đình.

Thuốc tẩy clo đậm đặc – sinh khí độc khi dùng sai cách

Thuốc tẩy clo, đặc biệt ở dạng đậm đặc, có thể tạo ra phản ứng sinh khí độc cực kỳ nguy hiểm nếu vô tình trộn lẫn với axit hoặc amoniac – những chất thường có mặt trong các sản phẩm làm sạch nhà vệ sinh. Chỉ cần một lượng nhỏ khí clo được sinh ra trong không gian kín cũng đủ gây ngộ độc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp. Vì vậy, thuốc tẩy clo đậm đặc không nên được sử dụng cho mục đích thông cống.

Lưu ý quan trọng: Nhiều sản phẩm hóa chất trên thị trường hiện nay trộn các chất nêu trên mà không ghi rõ thành phần, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Để đảm bảo an toàn, chỉ nên chọn các sản phẩm có ghi rõ thành phần, đơn vị sản xuất, và đặc biệt có mã kiểm định như QCVN-03/BTNMT hoặc TCCS 01:2022/MTĐTX.

5. Cách sử dụng hóa chất thông cống đúng chuẩn

Việc sử dụng hóa chất đúng cách không chỉ giúp tăng hiệu quả thông tắc mà còn bảo vệ được hệ thống đường ống cũng như an toàn cho người dùng.

Bước 1: Xác định nguyên nhân gây nghẹt

Mỗi nguyên nhân gây tắc nghẽn sẽ phù hợp với loại hóa chất khác nhau. Nếu nghẹt do dầu mỡ thừa, nên sử dụng NaOH hoặc men vi sinh chuyên dụng. Trường hợp nghẹt do giấy vệ sinh, hãy ưu tiên các dung dịch có khả năng phân hủy cellulose. Còn nếu tắc do tóc hoặc xà phòng, có thể lựa chọn các sản phẩm kiềm nhẹ hoặc enzym sinh học để đảm bảo không ăn mòn ống.

Bước 2: Đọc kỹ hướng dẫn trên bao bì sản phẩm

Mỗi loại hóa chất có nồng độ và thời gian tác động riêng biệt. Việc tự ý pha thêm nước hoặc kết hợp nhiều loại hóa chất cùng lúc có thể gây phản ứng hóa học ngoài ý muốn, làm giảm hiệu quả xử lý hoặc sinh ra khí độc.

Bước 3: Trang bị đầy đủ bảo hộ khi sử dụng

Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, người dùng nên đeo bao tay cao su dày, khẩu trang chống hóa chất, và kính bảo hộ mắt khi sử dụng hóa chất. Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với da hoặc hít phải hơi hóa chất là nguyên tắc cơ bản.

Bước 4: Canh đúng thời gian và xả nước thật mạnh

Sau khi đổ hóa chất vào miệng cống, cần canh đúng thời gian khuyến cáo (thường từ 15 đến 60 phút tùy sản phẩm). Không nên để hóa chất lưu lại quá lâu trong ống, vì dễ gây ăn mòn. Cuối cùng, xả nước thật mạnh để đẩy sạch chất cặn lẫn hóa chất thừa, đồng thời kiểm tra xem tình trạng nghẹt đã được cải thiện hay chưa.

6. Tác hại khi sử dụng sai hóa chất thông cống

Hóa chất thông cống là giải pháp hữu hiệu trong một số trường hợp tắc nghẽn nhẹ, tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách lại có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, từ thiệt hại vật chất đến nguy cơ về sức khỏe. Dưới đây là những sai lầm phổ biến và hệ lụy có thể xảy ra.

Dùng hóa chất quá liều

Một trong những sai lầm phổ biến nhất của người dùng là đổ lượng hóa chất vượt quá mức khuyến nghị với hy vọng làm sạch nhanh hơn. Tuy nhiên, thay vì thông tắc hiệu quả, việc này có thể gây ra phản ứng ăn mòn mạnh đối với chất liệu ống thoát nước, đặc biệt là các loại ống nhựa PVC hoặc ống kẽm mỏng. Hậu quả là các đoạn ống dễ bị nứt vỡ, rò rỉ nước, thậm chí phải thay toàn bộ hệ thống dẫn nước ngầm trong nhà.

Trộn nhiều loại hóa chất khác nhau

Một số người cho rằng việc kết hợp nhiều loại hóa chất sẽ gia tăng hiệu quả xử lý nghẹt cống. Tuy nhiên, đây là hành động tiềm ẩn nguy cơ cực kỳ cao. Khi các loại hóa chất có tính kiềm và axit mạnh phản ứng với nhau, chúng có thể sinh ra khí độc (ví dụ như khí clo, khí amoniac), làm ô nhiễm không khí trong không gian kín như nhà tắm hoặc bếp. Tệ hơn, có trường hợp còn phát sinh hiện tượng nổ nhẹ, làm bật nắp cống hoặc gây bỏng hóa học nếu hóa chất văng ra.

Dùng hóa chất quá thường xuyên

Ngay cả khi sử dụng đúng loại hóa chất nhưng dùng với tần suất quá dày – chẳng hạn như mỗi tuần một lần – cũng có thể gây hại lâu dài. Lớp bảo vệ bên trong ống thoát nước, đặc biệt là lớp chống dính mỡ, dễ bị mài mòn, dẫn đến tình trạng ống nhanh xuống cấp, dễ bám cặn và nghẹt trở lại. Về lâu dài, hiệu quả xử lý sẽ giảm sút đáng kể, người dùng phải tốn thêm chi phí sửa chữa.

Dùng hóa chất không có nhãn mác, không kiểm định

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại hóa chất thông cống dạng chai, bột hoặc dung dịch được bày bán trôi nổi. Việc sử dụng những sản phẩm không có nguồn gốc rõ ràng, không ghi thành phần, không mã số kiểm định an toàn như QCVN-03/BTNMT hoặc TCCS 01:2022/MTĐTX, đồng nghĩa với việc bạn đang đặt cược sức khỏe bản thân và gia đình vào rủi ro. Những sản phẩm này có thể gây bỏng da, kích ứng hô hấp hoặc gây ô nhiễm nghiêm trọng cho nguồn nước ngầm nếu xả thải không đúng cách.

7. Khuyến nghị của chuyên gia: Khi nào nên dùng hóa chất – khi nào nên gọi thợ?

Không phải lúc nào hóa chất cũng là giải pháp tối ưu. Dựa trên mức độ nghẹt, nguyên nhân và tình trạng thực tế của hệ thống cống, người dùng cần xác định rõ khi nào có thể xử lý tại nhà và khi nào cần đến sự hỗ trợ của chuyên gia thông cống nghẹt Đà Nẵng.

Trường hợp có thể dùng hóa chất

Hóa chất thông cống nên được sử dụng trong các trường hợp nhẹ, có thể kiểm soát được và không có dấu hiệu nghiêm trọng. Cụ thể:

Khi cống thoát nước chậm nhưng chưa nghẹt hoàn toàn

Khi nguyên nhân nghẹt được xác định là do chất hữu cơ dễ phân hủy như dầu mỡ, thức ăn vụn, tóc rụng nhẹ

Khi người dùng muốn làm sạch đường ống định kỳ, kết hợp với các phương pháp cơ học khác như dây lò xo hoặc pittong

Trong các trường hợp này, nên lựa chọn loại hóa chất phù hợp, ưu tiên sản phẩm có kiểm định và hướng dẫn rõ ràng.

Trường hợp nên gọi thợ chuyên nghiệp

Không nên cố xử lý khi:

Cống đã nghẹt hoàn toàn, không thoát được nước

Có hiện tượng nước trào ngược lên miệng cống, gây mùi hôi nghiêm trọng

Đã sử dụng hóa chất nhiều lần nhưng không hiệu quả

Không xác định được vị trí tắc nghẽn, nghi ngờ tắc ở sâu bên trong hệ thống ống ngầm hoặc do dị vật lớn

Lúc này, thợ chuyên nghiệp với thiết bị chuyên dụng như camera nội soi, máy áp lực nước cao, máy lò xo điện sẽ xử lý hiệu quả, an toàn và nhanh chóng hơn.

8. Giải pháp thay thế hóa chất – An toàn và bền vững hơn

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và môi trường, các giải pháp thay thế hóa chất đang ngày càng được khuyến khích sử dụng.

Sử dụng baking soda và giấm

Sử dụng baking soda thông cống hiệu quả, hỗn hợp baking soda kết hợp với giấm là một cách làm truyền thống và cực kỳ phổ biến. Dù hiệu quả không mạnh bằng hóa chất công nghiệp, nhưng với các trường hợp tắc nghẹt nhẹ, giải pháp này vẫn mang lại kết quả tốt, đồng thời hoàn toàn thân thiện với môi trường và sức khỏe con người.

Dùng men vi sinh định kỳ

Men vi sinh là chế phẩm chứa enzyme và vi khuẩn có khả năng phân hủy chất hữu cơ trong nước thải. Việc sử dụng định kỳ không chỉ ngăn ngừa tình trạng nghẹt cống mà còn giúp giữ cho đường ống luôn sạch sẽ, không mùi hôi. Đây là giải pháp bền vững, phù hợp với các hộ gia đình có trẻ nhỏ hoặc người cao tuổi.

Dùng pittong hoặc dây thép lò xo

Các dụng cụ cơ học như pittong hoặc dây thông cống lò xo bằng thép có thể xử lý hiệu quả các điểm tắc do vật thể mềm hoặc tóc quấn. Phương pháp này vừa rẻ tiền, vừa an toàn, không gây hư hại đường ống nếu sử dụng đúng kỹ thuật.

Dịch vụ thông cống chuyên nghiệp

Trong các tình huống phức tạp, việc gọi đơn vị dịch vụ thông cống nghẹt TPHCM chuyên nghiệp là lựa chọn tối ưu. Ngoài hiệu quả nhanh, dịch vụ chuyên nghiệp còn đảm bảo không gây hư hỏng đường ống, đồng thời xử lý triệt để nguyên nhân gốc của tình trạng nghẹt.

9. Kết luận: Sử dụng hóa chất thông cống – đúng lúc, đúng loại, đúng cách

Hóa chất thông cống là một công cụ hữu ích nếu được sử dụng đúng mục đích và liều lượng. Tuy nhiên, nếu dùng bừa bãi, lạm dụng hoặc kết hợp sai cách, chúng có thể gây tác hại lớn đến sức khỏe, hệ thống ống nước và cả môi trường sống.

Lời khuyên dành cho người tiêu dùng thông minh:

Chỉ chọn các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được cấp mã kiểm định theo quy định

Tuyệt đối không tự ý pha trộn nhiều loại hóa chất khác nhau

Hạn chế sử dụng hóa chất mạnh một cách thường xuyên

Luôn đeo bảo hộ và đọc kỹ hướng dẫn trước khi dùng

Kết hợp vệ sinh định kỳ bằng các phương pháp sinh học hoặc cơ học

Cuối cùng, khi nhận thấy dấu hiệu nghiêm trọng như nước trào ngược, tắc toàn phần hoặc có mùi hôi kéo dài, hãy chủ động gọi thợ chuyên nghiệp để được kiểm tra và xử lý triệt để. Việc can thiệp đúng lúc không chỉ tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn tránh được những hậu quả lớn về sau.